Συναισθηματικές ανάγκες: μόνος ή με παρέα;

Τα συναισθήματα είναι κάτι πηγαίο που βγαίνει από μέσα μας. Στην ουσία είναι χημικές αντιδράσεις που παράγουν ορμόνες και οι οποίες με τη σειρά τους δίνουν στον άνθρωπο ένα συναίσθημα. Για παράδειγμα αν κάτσουμε στη μέση του δρόμου και δούμε ένα φορτηγό να έρχεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα, εξ αιτίας της ανάγκης για επιβίωση που έχει ο άνθρωπος έμφυτη μέσα του, ο εγκέφαλος θα δώσει εντολή να παραχθεί η κορτιζόλη (ή αλλιώς η ορμόνη του άγχους-στρες), η οποία στη συνέχεια μέσω ψυχοσωματικών διεργασιών θα μας κάνει να καταλάβουμε το άγχος και την επικινδυνότητα της κατάστασης και θα μας ωθήσει να κάνουμε κάτι για να σωθούμε. Όλα αυτά σε κλάσματα δευτερολέπτου. Πιο αναλυτικά, συναίσθημα είναι μια σύνθετη υποκειμενική συνειδητή εμπειρία: ο συνδυασμός νοητικών και ψυχοσωματικών καταστάσεων. Δεν εκφράζεται ως απλή αίσθηση, αλλά ως κάτι βαθύ, εσωτερικό, που επιδρά στο σώμα (π.χ. καρδιακός ρυθμός) και την «ψυχή» του ατόμου, και σχεδόν πάντα εκφράζεται (στο πρόσωπο, στη φωνή, στη στάση του σώματος) και είναι παρατηρήσιμο από τους άλλους. 

Το σημερινό άρθρο απευθύνεται σε συγκεκριμένα συναισθήματα και αυτά είναι: η οικειότητα, η συντροφικότητα, η μοναχικότητα και η μοναξιά.  

ΟΙΚΕΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΡΟΦΙΚΟΤΗΤΑ 

Η ζωή των ανθρώπων πάνω στη γη, όπου κι αν αυτοί ζουν, ως κύριο χαρακτηριστικό της εμφανίζει την ομαδικότητα και τη συμβίωση. Οι διαπροσωπικές ανθρώπινες σχέσεις είναι σχέσεις ζωής. Η σημαντικότητα τους αναφέρεται τελικά στη μεγάλη αξία τους για τον άνθρωπο και για την ίδια τη ζωή του, από τη γέννηση του, (ακόμη και πριν από αυτήν αφού και οι σχέσεις των γονιών του, αφορούν και τη δικιά του ζωή), σ’ ολόκληρη τη διάρκεια της δραστηριότητητάς του στην κοινωνία στην οποία ζει και δρα και ως τις τελευταίες στιγμές της ύπαρξης του πάνω στη γη.

Οι 2 βασικές κατηγορίες Συντροφικότητας :

Η πρώτη κατηγορία είναι συνδεδεμένη με τον/την ερωτικό σύντροφο, τον συνοδοιπόρο της ζωής. 

Πλέον, καθώς ο θεσμός του γάμου τείνει να αποδυναμώνεται, είναι όλο και πιο συχνό το να ακούμε τα ζευγάρια να αποκαλούν το «έτερον ήμισυ» ως ο/η σύντροφός μου. Επί της ουσίας, το γνώρισμα του/της συντρόφου είναι ότι συν – τρέφεται με τον άλλον!  

Η δεύτερη κατηγορία περικλείει τον όρο συντροφιά σε ευρεία έννοια. 

Συντροφιά μπορεί να είναι ένας πολύ καλός φίλος, ένας συγγενής (αδερφός ή αδερφή), ένας συνεργάτης που περνάω τα χρόνια της ζωής μου. Μπορεί να είναι ένα κατοικίδιο και σε κάποιες κοινωνίες μπορεί να είναι ο γείτονας, σε κάποιες άλλες ακόμα και η τηλεόραση. 

Και οι δύο κατηγορίες προϋποθέτουν και δημιουργούν οικειότητα μεταξύ των μελών που συνδέονται συναισθηματικά. Η ταχύτητα με την οποία δημιουργείται η οικειότητα-σύνδεση, ο τύπος αυτής που γίνεται και ο τρόπος με την οποία γίνεται ποικίλει και έχει να κάνει με τους συναισθηματικούς δεσμούς (ή αλλιώς δεσμούς προσκόλλησης) που έχει αναπτύξει ο καθένας. 

ΜΟΝΑΧΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΜΟΝΑΞΙΑ 

Σε όλα όσα έχουν προαναφερθεί, που αφορούν την ενστικτώδη θέληση του ανθρώπου για κοινωνικοποίηση και τη δημιουργία συναισθηματικών δεσμών μεταξύ ανθρώπων, υπάρχει και ένα “αλλά …”. Πολλές είναι οι φορές που κανείς αναζητά χρονικά διαστήματα για να μείνει μόνος του και να αφοσιωθεί στην προσωπική του ανέλιξη. Αυτό είναι κάτι το θεμιτό και υγιές για ένα άτομο. Υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις όπου κάποιος αποφεύγει να βρίσκεται με άλλους γιατί δεν μπορεί να το διαχειριστεί. 

Ο άνθρωπος είναι ον φύσει κοινωνικό και πολιτικό. Αυτός που μπορεί να ζήσει μακριά απ’ τις ανθρώπινες κοινωνίες είναι είτε θηρίο είτε θεός.

– Αριστοτέλης

Επομένως δημιουργούνται τα εξής ερωτήματα: 

Γιατί είναι πιθανό να αναζητάς τη μοναχικότητα; Γίνεται επειδή θέλεις να έχεις την ησυχία σου ή επειδή σε βοηθάει στο να είσαι περισσότερο δημιουργικός/ή και να έρχεσαι σε άμεση επαφή με τα συναισθήματά σου και τον εσωτερικό σου κόσμο; Ή την επιλέγεις επειδή δεν θέλεις να είσαι μεταξύ άλλων ανθρώπων, καθώς μπορεί αυτό να σε αγχώνει ή να σε κάνει να νιώθεις άσχημα; 

Σύμφωνα με έρευνες, η απάντηση που θα δώσεις στις παραπάνω ερωτήσεις δείχνουν αν τελικά είναι υγιές για εσένα να περνάς χρόνο μόνος/η σου. Όσοι απάντησαν ότι επιλέγουν τη μοναχικότητα γιατί δεν νιώθουν άνετα με τους άλλους ανθρώπους, συνήθως καταλήγουν να είναι μόνοι χωρίς τελικά να το θέλουν. 

Η μοναξιά* είναι ένα επώδυνο συναίσθημα, στο οποίο το άτομο βιώνει την απουσία των άλλων ανθρώπων, νιώθει δηλαδή μόνο του, δίχως όμως αυτό να είναι και η επιλογή του. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος μπορεί να βιώσει τη μοναξιά σε περίπτωση χηρείας, σε περίπτωση που τα παιδιά του φύγουν από το σπίτι και μείνει μόνος του, σε περίπτωση που μπορεί να χωρίσει με τον ή την σύντροφο του, κλπ. Μάλιστα, συχνά, το άτομο που βιώνει την μοναξιά μπορεί να περιτριγυρίζεται από πολλούς ανθρώπους, αλλά παρόλα αυτά να νιώθει ότι είναι μόνο του. Η μοναξιά είναι μία αρκετά δυσάρεστη συναισθηματική κατάσταση η οποία προσπαθεί να καταπολεμηθεί από τον άνθρωπο, διότι υφίσταται παρά τη θέληση του ίδιου. 
 

*Αγαπημένο τραγούδι των ΠΥΞ ΛΑΞ

Από την άλλη πλευρά, η μοναχικότητα, είναι στην ουσία ένας τρόπος ζωής. Βασίζεται στην επιλογή του ανθρώπου ο οποίος το επιλέγει για τους δικούς του λόγους να αποστασιοποιηθεί από την ενεργό κοινωνική ζωή και να μένει μόνος του. Μάλιστα τις πιο πολλές φορές δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριμένους λόγος που να ωθεί έναν άνθρωπο σε αυτή την επιλογή. Δεν είναι λίγοι αυτοί που στρέφονται στη μοναχικότητα, απλά διότι επιθυμούν να αποφύγουν τις ταραχώδεις σχέσεις με τους ανθρώπους, έχουν απογοητευτεί από σχέσεις τους ή απλά θέλουν να αφοσιωθούν σε δικές τους δραστηριότητες. 

Η υψηλή νοημοσύνη τείνει να κάνει έναν άνθρωπο αντικοινωνικό.

– Άρθουρ Σοπενχάουερ

Αυτή είναι λοιπόν, η βασική διαφορά μεταξύ μοναξιάς και μοναχικότητας. Και οι δύο έννοιες, αφήνονται στη κρίση και στη βούληση του ανθρώπου. Απλά στην πρώτη περίπτωση δεν έχουμε την πολυτέλεια της επιλογής, ενώ στη δεύτερη έχουμε τη συνειδητή επιλογή. 

Συμπερασματικά, ο κάθε άνθρωπος, ακριβώς επειδή βρίσκεται σε διαφορετική φάση της ζωής του, επιλέγει -και έχει κάθε δικαίωμα να επιλέξει- τις συναισθηματικές του ανάγκες. Είτε θέλει να μείνει μόνος του, είτε  θέλει να λαμβάνει συχνά τη συντροφικότητα από οικεία του πρόσωπα (φίλοι, συγγενείς, συνεργάτες χωρίς απαραίτητα να βρίσκεται σε σχέση) αυτό εξαρτάται αποκλειστικά από τη βούλησή του.

*Ωστόσο, καλό θα ήταν, την επόμενη φορά που θα νιώσετε μοναξιά και πιστεύετε ότι δεν μπορείτε να αντεπεξέλθετε στο πόνο που σας δημιουργεί , δοκιμάστε να μιλήσετε σε έναν φίλο ή σε μια φίλη σας και αν νομίζετε ότι δεν μπορείτε να το ξεπεράσετε μόνοι σας ζητήστε την βοήθεια κάποιου ειδικού ψυχολόγου ή ψυχιάτρου. 

Keep practising