Κοινωνικοποίηση: η νέα πρόκληση των καιρών
Οι επιπτώσεις της πανδημίας στη κοινωνικοποίηση και τη κοινωνικοσυναισθηματική ζωή μας, πώς να τις αντιμετωπίσουμε και τι μπορούμε να κάνουμε για να ξεκλειδώσουμε τη κοινωνικότητα ενός παιδιού..
Η έκφραση των συναισθημάτων μόνο με τα μάτια αποτελεί την νέα πρόκληση των καιρών…
Το να περνάμε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας μας με μάσκες, κρατώντας τις αποστάσεις, κλεισμένοι μέσα στο σπίτι, είτε από φόβο, είτε από επιβολή εδώ δύο χρόνια, έχει αναμφίβολα αλλάξει ριζικά η ζωή μας.
Αντιμετωπίζοντας τον “άλλον” ως δυνητική απειλή για την υγεία μας και για την ίδια την ζωή μας, έχουμε αποξενωθεί παντελώς. Ο περίγυρος μας έχει περιοριστεί στις απολύτως αναγκαίες επαφές μας και ο φόβος ακόμα καλά κρατεί.
Η κοινωνικοσυναισθηματική μας ζωή έχει υποστεί το μεγαλύτερο πλήγμα και έχει κλονιστεί βαθύτατα. Μια στοιχειώδη επικοινωνία και ανθρώπινη επαφή μας βοηθά να αναπτύξουμε τον συναισθηματικό μας κόσμο και να εξελιχθούμε κοινωνικά αναζητώντας τον ίδιο μας τον εαυτό μέσα από τις οπτικές των άλλων. Αλλιώς συμπεριφερόμαστε στο σπίτι μας (στην ζώνη ασφαλείας μας), αλλιώς με σε μια παρέα που μόλις γνωρίσαμε και αλλιώς σε μια πολυπληθή ομάδα. Μέσα από την γλώσσα του σώματος και ιδίως από τις εκφράσεις του προσώπου αντιλαμβανόμαστε “διαβάζουμε” τον συνομιλητή μας εισπράττοντας είτε την αποδοχή είτε την απόρριψη, είναι και αυτό άλλωστε μέρος του κοινωνικού παιχνιδιού.
Και καθώς πλησιάζει μάλλον και το ευχόμαστε η ώρα αυτή της απελευθέρωσης θα είμαστε οι ίδιοι άνθρωποι; Καλούμαστε λοιπόν να διαχειριστούμε την κοινωνική μας ζωή και να δουλέψουμε εκ νέου τα εκφραστικά μας μέσα.
Κοινωνικοποίηση… στο σήμερα: Τι μπορείτε να κάνετε;
- Εκφραστείτε με όλο σας το σώμα: χρησιμοποιείστε τα χέρια σας για να περιγράψετε κάτι, ακουμπήστε φιλικά στον ώμο τον συνομιλητή σας. Η στάση σας να είναι πάντα απέναντι στον άλλον μετωπικά, ώστε να δείχνετε ενδιαφέρον στα λεγόμενά του.
- Μιλήστε για τα συναισθήματά σας: Τι σας άρεσε και τι όχι, τι αίσθημα σας προκάλεσε ένα γεγονός, ακόμα και πώς νιώθετε την δεδομένη στιγμή της επικοινωνιακής πράξης.
- Μην ξεχνάτε να κάνετε τακτικά βίντεο κλήση με τα αγαπημένα σας πρόσωπα: Η επαφή με τους οικείους μας πάντα μας κάνει να αισθανόμαστε ασφάλεια και να εκφραζόμαστε ελεύθερα χωρίς τον φόβο ότι θα παρεξηγηθούμε.
- Να θυμάστε, ότι τα μάτια μας χαμογελούν πάντα: καθώς τα μάτια είναι ο καθρέφτης της ψυχής μας όλος ο εσωτερικός μας κόσμος αποτυπώνεται στο βλέμμα μας επομένως εστιάστε στα μάτια του συνομιλητή σας και επιχειρήστε να ερμηνεύσετε τον κώδικα που εκπέμπουν.
- Εγγραφείτε σε ομάδες σύμφωνα με τα ενδιαφέροντά σας: λάβετε μέρος ακόμα και σε διαδικτυακές συζητήσεις και εκφράστε την άποψή σας γύρω από ένα θέμα που σας ενδιαφέρει, εξασκώντας τις επικοινωνιακές σας δεξιότητες!
Τα παιδιά ως ισότιμα μέλη αυτού του κόσμου δεν μένουν ανεπηρέαστα από τις κοινωνικοσυναισθηματικές αλλαγές που συντελούνται στα πλαίσια της κοινωνίας. Άραγε τα παιδιά αντιλαμβάνονται το κοινωνικό αυτό “δούναι και λαβειν” και τις επακόλουθες συναισθηματικές αλλαγές; Όλοι και πολύ περισσότερο τα ίδια, έχουμε ανάγκη την ανθρώπινη επαφή και την αλληλεπίδραση με άλλους συνανθρώπους μας. Καθώς η συναισθηματική ανάπτυξη και η επικοινωνία αποτελεί τον κύριο μηχανισμό της κοινωνικοποίησης, κρίνεται σκόπιμη η έγκαιρη παρέμβασή μας!
Πώς άραγε τα παιδιά θα εισπράξουν την θετική αποδοχή, το “ΟΚ” μη έχοντας τη δυνατότητα να “διαβάσουν” τις εκφράσεις του προσώπου του άλλου;
Παράλληλα, πολλά παιδιά κρύβουν πίσω από την μάσκα τους πολύ καλά την συστολή τους και αδυνατούν να ξεπεράσουν τα υφασμάτινα όρια που τους έχουν τεθεί, επιλέγοντας την μοναχικότητα. Έτσι οι μαθητές με περιορισμένη κοινωνικότητα, οι “συνεσταλμενοι” δυσκολεύονται να συνάψουν φιλικές σχέσεις και να αναπτύξουν δεσμούς με συνομηλίκους τους. Τόσο στον χώρο του σχολείου όσο και στην καθημερινότητά τους δεν τους δίνεται η δυνατότητα να ξεπεράσουν τα κοινωνικά τους όρια και ταμπού.
Αφού, δεν παίζουν πια το ένα στο σπίτι του άλλου, δεν συναντιούνται στις γειτονιές παρά μόνο στο σχολείο και αυτό, υπό την επιβολή αυστηρών κανόνων.
Η δεδομένη κατάσταση έχει επηρεάσει τα παιδιά σε πολλαπλά επίπεδα, πέραν της συναισθηματικής ανάπτυξης αυτό που επίσης επηρεάζεται είναι η έκφραση.
Ο λόγος τους καθυστερεί σημαντικά, εφόσον τα πλαίσια της επικοινωνίας τους είναι περιορισμένα και η επικοινωνιακή συνθήκη επιτυγχάνεται στα πλαίσια της οικογένειας με στοιχειώδη επιφωνήματα ή εκφράσεις, το παιδί δεν εκτίθεται σε νέα δεδομένα που θα το ανάγκαζαν να αναπτύξει ένα κώδικα επικοινωνίας και καλλιεργήσει περαιτέρω την γλώσσα.
Φυσικά, όλες αυτές οι θυσίες είναι για να διασφαλίσουμε το υπέρτατο αγαθό αυτό της υγείας μας και φυσικά κάθε θυσία αξίζει τον κόπο. Το ζήτημα είναι να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που προκύπτουν και να βοηθήσουμε να τα παιδιά να ξεπεράσουν τις δυσκολίες που είτε αντιλαμβάνονται είτε όχι.
Κοινωνικοποίηση… και παιδιά.
Τι μπορείτε να κάνετε άμεσα για να ξεκλειδώσετε την κοινωνικότητα του παιδιού σας:
Γράψτε το σε ομαδικές δραστηριότητες, έτσι που να έχει τριβή και να έρχεται συχνά σε επαφή με συνομήλικα παιδιά με τα ίδια ενδιαφέροντα.
Αναζητήστε τα ενδιαφέροντά τους λοιπόν, έτσι που να έχουν κίνητρο και προσμονή να πάνε στην δραστηριότητα, πάντα σε οργανωμένες δομές που τηρούνται φυσικά τα υγειονομικά πρωτόκολλα.
- ➢ Ενισχύστε την αυτοπεποίθηση τους. Τονίστε τα καλά του χαρακτηριστικά και τις ιδιαίτερες ικανότητές του “ Δες πόσο ωραία ζωγραφίζεις! Έχεις ωραία φωνή…”’
- ➢ Καλλιεργήστε την ενσυναίσθησή τους προσπαθήστε να τους οδηγήσετε δηλαδή στον εσωτερικό κόσμο του άλλου. Με αυτό τον τρόπο θα προσπαθήσουν να έρθουν στην θέση ενός παιδιού που είναι, για παράδειγμα, μοναχικό και να το προσεγγίσουν.
- ➢ Παρακινήστε τα να εκφράζουν τα συναισθήματά τους με λόγια. Έτσι, θα τα αναγνωρίζουν αρχικά και στη συνέχεια θα είναι σε θέση να περνούν τα μηνύματα που θέλουν προς τον συνομιλητή τους.
- ➢ Ενισχύστε την επικοινωνία των παιδιών σας μέσα από την καλλιέργεια της γλώσσας. Κατ’αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουν να επικοινωνήσουν ουσιαστικά με τους συνομηλίκους τους χωρίς να φοβούνται ότι δεν θα γίνουν αντιληπτά. Αρχικά, θα πρέπει να εντοπίσετε τα προβλήματα στον λόγο και συγκεκριμένα στην άρθρωση ώστε να τα βοηθήσετε να τα διορθώσουν. Για παράδειγμα, αν δυσκολεύονται να εκφράσουν ορθά κάποια σύμφωνα, επιτονίστε τα. Συμβουλέψτε τα να κοιτούν το στόμα σας και τις θέσεις των χειλιών, της γλώσσας και των δοντιών και να μιλούν αργά! Αν διαπιστώσετε ιδιαίτερη αδυναμία στην έκφραση, απευθυνθείτε σε ειδικούς.
Έτσι, θα επανέλθουμε στην κανονικότητα με όσο το δυνατόν μικρότερες απώλειες ομαλότερα.
Εύχομαι να μην συνηθίσουμε σε αυτόν τον τρόπο ζωής, και να μην αντιμετωπίζουμε τον άλλον σαν απειλή, αλλά να εκφραζόμαστε εγκάρδια και τα χαμόγελα όλων μας να λάμψουν και πάλι! Αυτό αποτελεί το σπουδαιότερο μάθημα κοινωνικοποίησης και για τα παιδιά μας! Μην ξεχνάτε ότι λειτουργούμε σαν πρότυπα για εκείνα!
Θεοδώρα Ανδριώτη
Εκπαιδευτικός προσχολικής και Α΄ βαθμιας εκπαίδευσης Ειδίκευση στις Εκπαιδευτικές Καινοτομίες.